29 listopada 2011 r. w Szkole GÅównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie zostaÅ zaprezentowany Plan Ochrony Niedźwiedzia Brunatnego Ursus arctos w Polsce. Projekt czeka teraz na konsultacje i decyzjÄ Generalnej Dyrekcji Ochrony Årodowiska dotyczÄcÄ wdrażania planu ze zmianami po konsultacjach lub w tej postaci. W opracowaniu planu braliÅmy udziaÅ (A.S. - wspóÅautorka caÅego planu, R.M. - wspóÅpraca w rozdziale: Poprawa dobrostanu niedźwiedzi w niewoli).
Poniżej czÄÅÄ dotyczÄca niedźwiedzi w niewoli.
7.5. Poprawa dobrostanu niedźwiedzi w niewoli
Diagnoza obecnej sytuacji i podstawowe kierunki dziaÅaÅ
W niewoli na terenie Polski jest utrzymywanych 29 niedźwiedzi brunatnych (6 samcow i 23 samice) w 9 placówkach (stan na wrzesieÅ 2011). SiedemnaÅcie osobników przebywa w warunkach, w których nie jest możliwa realizacja podstawowych potrzeb biologicznych tych zwierzÄt. W badaniach niedźwiedzi w niewoli* wykazano, że najwiÄkszymi problemami w zapewnieniu dobrostanu sÄ: (1) zbyt maÅa powierzchnia wybiegów, (2) nieodpowiednie, betonowe podÅoże powodujÄce choroby i deformacje koÅczyn, (3) nieodpowiednia dieta, (4) brak basenów i dostÄpu do wody pitnej, (5) brak stymulacji powodujÄcy cierpienie psychiczne oraz (6) nieodpowiednia opieka, również weterynaryjna.WielkoÅÄ wybiegów nie przekracza 600 m2, tylko trzy mieszczÄ siÄ w okolicach 1000 m2, a jedynie jeden ma 1,2 ha. JedenaÅcie niedźwiedzi jest utrzymywanych na nieakceptowalnie maÅej powierzchni; 8 osobnikow przebywa na wybiegach i w klatkach poniżej 200 m2, a trzy niedźwiedzie brunatne przebywajÄ na betonowych wybiegach o powierzchni nawet mniejszej niż wymagane prawem minimum (100 m2 dla pary). Obecnie dziesiÄÄ niedźwiedzi jest utrzymywanych na wyÅÄcznie betonowym podÅożu. SzesnaÅcie osobnikow nie ma dostÄpu do baseów o wielkoÅci odpowiedniej do swobodnego pÅywania; niektóre mogÄ siÄ jedynie chÅodziÄ w betonowych doÅach, korytach lub wannach.W czÄÅci placówek utrzymujÄcych niedźwiedzie brunatne, stosowana jest nieodpowiednia dieta, a w wielu brak jest kontroli nad dokarmianiem zwierzÄt przez zwiedzajÄcych. Praktyka dokarmiania powinna byÄ caÅkowicie zakazana zarówno ze wzglÄdu na jej niekorzystny wpÅyw na zdrowie, jak i zmiany w zachowaniu (szczegóÅowe informacje w ZaÅÄczniku 1).
Utrzymywanie niedźwiedzi w odpowiednich warunkach jest ważne nie tylko ze wzglÄdu na dobrostan zwierzÄt, ale również wÅaÅciwÄ edukacjÄ o potrzebach biologicznych gatunku. Jednym z sugerowanych rozwiÄzaÅ problemu niedźwiedzi przebywajÄcych w nieodpowiednich warunkach i braku odpowiednich miejsc, gdzie można byÅoby je umieÅciÄ, jest budowa azyli dla niedźwiedzi. Azyle, w ktorych niedźwiedzie sÄ utrzymywane na poÅnaturalnych wybiegach sÄ rozwiÄzaniem z powodzeniem stosowanym w wielu krajach europejskich. Placowki takie nie tylko utrzymujÄ wysokie standardy w zakresie dobrostanu zwierzÄt, ale peÅniÄ ważne funkcje edukacyjne i naukowe. W niektorych azylach za minimalnÄ powierzchniÄ dla jednego osobnika przyjmuje siÄ 0,5 ha. Standardy te wyznacza koncepcja Large Bear Enclosures okreÅlana skrotem LBE. Utrzymywanie niedźwiedzi w warunkach, w których mogÄ one przejawiaÄ naturalne zachowania jest podstawÄ tej koncepcji. Oprócz znacznego zwiÄkszenia powierzchni wybiegów, coraz powszechniej stosuje siÄ wzbogacenie Årodowiskowe (environmental enrichment). Wszystkie nowo budowane obiekty w ogrodach zoologicznych powinny uwzglÄdniaÄ tendencje panujÄce w innych krajach europejskich.
Zalecane dziaÅania
• Za niezbÄdnÄ należy uznaÄ zmianÄ w przepisach krajowych dotyczÄcych minimalnych warunkow utrzymywania niedźwiedzi. Dotychczasowe regulacje nie tylko nie uwzglÄdniajÄ koniecznoÅci zapewnienia możliwoÅci realizacji podstawowych potrzeb gatunku, ale też sÄ niejasne, tj. nie okreÅlajÄ powierzchni minimalnej wybiegu dla jednego osobnika, a jedynie pary zwierzÄt. Proponuje siÄ zwiÄkszyÄ obecnie obowiÄzujÄce minimum powierzchni wybiegu ze 100 m2 na parÄ do 1000 m2 dla jednego lub dwóch osobnikow (propozycje zmian w tym zakresie patrz rozdz. 8.2).
• Wspieranie inicjatyw budowy azylu lub dużych wybiegow, ktore mogÅyby rozwiÄzaÄ problem niedźwiedzi przebywajÄcych w nieodpowiednich warunkach.
• Promowanie i wspieranie wzbogacanie obecnych wybiegów w elementy stymulujÄce aktywnoÅÄ fizycznÄ i psychicznÄ.
• Promowanie budowy nowych obiektow zgodnie ze standardami LBE.
*MaÅlak R. i Sergiel A. Niedźwiedzie w niewoli. Badania dobrostanu w Polsce
2007–2009. RSPCA i OTOZ Animals, WrocÅaw.
Polskie ogrody zoologiczne w ogniu krytyki - raport - następne »« poprzednie - Niedźwiedzie nie mogą być utrzymywane w domach, schroniskach, zoo bez licencji