W dniu 11 lutego 2010 r. złożyliśmy wizytę w Przemyślu, aby zapoznać się z sytuacją niedźwiedzicy, przebywającej w Ośrodku Rehabilitacji Zwierząt Chronionych. Historia niedźwiedzicy była opisywana przez media (patrz: media o projekcie).
O godzinie 8.00 spotkaliśmy się z Prezydentem Przemyśla, p.Robertem Chomą oraz Rafałem Surą, Dyrektorem Kancelarii Prezydenta Miasta, Wiesławem Jordanem z Wydziału Gospodarki Komunalnej i Inwestycji i przedstawicielem Wydziału Ochrony Środowiska. W spotkaniu uczestniczył Michał Ferenc ze Stacji Terenowej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. W trakcie spotkania otrzymaliśmy informacje dotyczące planów miasta w stosunku do niedźwiedzicy oraz przedstawiliśmy wymagania dotyczące docelowego wybiegu dla niedźwiedzicy zgodnie ze standardami europejskimi. Wskazaliśmy na rażącą sprzeczność między rozporządzeniem Ministra Środowiska regulującym minimalne warunki utrzymania zwierząt a unijną dyrektywą dotyczącą zoo, która mówi, że państwa członkowskie muszą przyjąć takie regulacje prawne, które zapewnią zwierzętom przetrzymywanym w niewoli możliwość realizacji potrzeb biologicznych. Zasygnalizowaliśmy, że nie można dopuścic do sytuacji w której byłby to kolejny niedźwiedź w Polsce szamocący się w ciasnej klatce, ale zwierzę eksplorujące duży, naturalny wybieg. Mogłaby to być wizytówka miasta, które niedźwiedzia ma w herbie.
Następnie udaliśmy się do ośrodka rehabilitacji. Okazało sie, że niedźwiedzica opuściła dotychczasową klatkę i przebywa w pawilonie ośrodka. W nocy zwierzę usunęło górną, drewnianą część klatki oraz stropu. Kawałki drewna, belki stropowej, ocieplającego dach styropianu leżały na podłodze. Dach stanowiła wówczas jedynie blacha. Przez wąską szczelinę w górnej części klatki niedźwiedzica przecisnęła się do korytarza.
Prowadzący ośrodek lek. wet. Andrzej Fedaczyński wraz z synem zwabili niedźwiedzicę z powrotem do klatki. W rozmowie telefonicznej z p. Magdaleną Grabowską, Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Rzeszowie zasugerowaliśmy, że wobec dramatycznej sytuacji i bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia ludzi zwierzę powinno być umieszczone w bezpiecznym miejscu. Jedynym w Polsce jakie spełniało przynajmniej część minimalnych standardów był wolny wybieg po niedźwiedzicy polarnej w Ogrodzie Zoologicznym we Wrocławiu. Nasza sugestia została wykorzystana i zwierzę w nocy zostało przewiezione do Wrocławia. Przedtem straż pożarna musiała ściągnąć do Przemyśla klatkę transportową dla niedźwiedzi, która znajdowała się w Bieszczadach i służyła do odłowu niedźwiedzi do badań telemetrycznych.
Krótka obserwacja niedźwiedzicy na terenie ośrodka pozwoliła na ocenę, że zwierzę nie jest tak młode jak wcześniej podawano. Stan stóp może sugerować, że niedźwiedzica przebywała na twardym podłożu i w ogóle nie hibernowała tej zimy.
Ośrodek nie posiada infrastruktury do przetrzymywania niedźwiedzi. Zarówno z punktu widzenia dobrostanu zwierzęcia jak i bezpieczeństwa ludzi, ośrodek nie spełnia minimalnych standardów. Obsługa niedźwiedzia wiązała się z bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia (niedźwiedź miał możliwość sięgnięcia łapą do osoby obsługującej!). Fakt, że nie doszło do poważnego wypadku czy też zniszczenia klatki już w pierwszą noc potwierdza, że niedźwiedzica pochodzi z niewoli.
Na terenie ośrodka nie ma miejsca i warunków do budowy tam niezbędnej infrastruktury i wybiegu. Stwierdziliśmy, że ośrodek wymaga znacznego dofinansowania i poprawy warunków życia innych zwierząt tam przebywających. Poruszyliśmy ten temat w trakcie rozmowy z p.Magdaleną Grabowską, Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska z Rzeszowie, z którą spotkaliśmy się wracając z Przemyśla.
W trakcie pobytu w przeprowadziliśmy ocenę potencjalnych miejsc usytuowania docelowego wybiegu dla niedźwiedzi oraz niezbędnej infrastruktury. Wraz z przedstawicielami Wydziału Ochrony Środowiska oraz Wydziału Gospodarki Komunalnej i Inwestycji Urzędu Miejskiego dokonaliśmy wizji lokalnej trzech miejsc: Fortu Zniesienie, Parku Miejskiego przy ul. Reja oraz Parku Lipowica przy ul. Armii Krajowej.
Fort Zniesienie – teren położony przy amfiteatrze i w pobliżu stoku narciarskiego, z grupami krzewów i drzew oraz licznymi pagórkami. Ukształtowanie terenu oraz szata roślinna stwarza dobre środowisko dla utrzymywania tam niedźwiedzi. Obawy budzi: brak możliwości ewentualnej, późniejszej rozbudowy, konieczność ścisłego monitorowania ze względu na bliskość innych obiektów rekreacyjnych i dużą liczbę odwiedzających te miejsca. Utrzymywanie niedźwiedzi wymaga wzniesienia pawilonu z pomieszczeniem wewnętrznym i ewentualnym zapleczem edukacyjnym, co może być utrudnione w przypadku obiektu wpisanego na listę zabytków.
Park Miejski przy ul. Reja. Proponowana lokalizacja to zadrzewiony stok z wypłaszczeniem u podnóża. Spośród przedstawionych propozycji teren ten jest najmniej zróżnicowany, brak jest naturalnych kryjówek. Konieczny jest ścisły monitoring. Obiekt jest wpisany na listę zabytków.
Park Lipowica przy ul. Armii Krajowej. Park o zróżnicowanym ukształtowaniu terenu, w części przy ulicy płaskim, w głębi z niewielkimi wzniesieniami i zagłębieniami. Przy ulicy istnieje możliwość budowy pawilonu, niezbędnego na zaplecze hodowlane i ewentualnie edukacyjne. W drzewostanie przeważa dąb, co może być wykorzystane do uzupełnienia diety oraz stymulować naturalne zachowania żerowania niedźwiedzi. Rozległość terenu nie ogranicza powierzchni wybiegu. Jest on obecnie słabo wykorzystywany rekreacyjnie. Ewentualna budowa wybiegu wraz z zapleczem edukacyjnym (ścieżki przyrodnicze, mini muzeum niedźwiedzia, ewentualnie centrum edukacji przyrodniczej itp.) może przyczynić się do rewitalizacji tego miejsca i zwiększyć liczbę osób je odwiedzających.
Z przeprowadzonej wizji i oceny warunków środowiskowych wynika, że najbardziej optymalną lokalizacją pod budowę docelowego wybiegu i infrastruktury jest Park Lipowica.
Nowe wybiegi powinny być budowane zgodnie ze standardem LBE (Large Bear Enclosures)
i spełniać następujące warunki:
1. zapewniać odpowiednią powierzchnię (minimum 2500 m2, optymalnie powyżej 1 ha),
2. stwarzać możliwość wyboru różnych mikroklimatów w zależności od potrzeb i warunków pogodowych,
3. zapewniać schronienie na ziemi (zakrzewienia, tunele betonowe lub naturalne),
4. być wyposażone naturalne przeszkody, które będą stymulowały do aktywności lub unikania konfrontacji z innymi osobnikami (zwalone pnie),
5. stwarzać możliwość wspinania się, kopania i pływania
6. dawać możliwość utrzymania dystansu i ucieczki przed innymi osobnikami,
7. zapewniać punkty obserwacyjne (wzniesienia terenu) oraz wzniesione miejsca odpoczynku
i obserwacji poza ogrodzenie,
8. dostarczać potencjalnych miejsc ukrywania pokarmu,
9. zapewniać potencjalne miejsca gawrowania,
10. gwarantować bezpieczną obsługę i możliwość separacji zwierzęcia.
Podstawą jest zapewnienie mini-siedliska, z naturalną roślinnością, krzewami i drzewami oraz dostępem do wody (basen). Wybieg powinien stymulować niedźwiedzia do naturalnych aktywności
i zachowań, w związku z tym przy projektowaniu, należy zadbać o możliwości wprowadzania wzbogacenia środowiskowego (enrichment).
Dziękujemy wszystkim osobom, które udzieliły nam informacji i z którymi spotkaliśmy sie w Przemyślu i w Rzeszowie.
Gołuchów - opinia w sprawie niedźwiedziarni - następne »« poprzednie - Spotkanie w Krakowie